Birisi çıkar ‘gyros’ der, birisi çıkar ‘Alman döneri’ der. Yunanistan ve Almanya dönerin kendilerine ilişkin olduğunu tez ededursun, biz gerçekleri biliyoruz! Esasen ‘dönmek’ kökünden gelen ‘döner’ yemeğinin Alman yemeği olabileceğine nasıl inanıyorlar, orasını inanın bilmiyoruz.
Dönerin bize ilişkin olduğunu biliyoruz da, Osmanlı devrinde dönerin nasıl yendiğini hiç düşündünüz mü?
İşte dönerin bir Türk yemeği olduğunu deliller nitelikteki fotoğraflar.
Kaynak: Turkish Archives
Türkiye ve Almanya ortasında süregelen bir döner tartışması var.
Türkiye, dönerin tescillenmesi için AB’ye müracaatta bulunmuştu. Bu müracaat sırasında bir dönerin ‘döner’ sayılabilmesi için gerekli kriterler de belirlendi. Ama bu müracaata itiraz eden ülke, Almanya oldu.
Almanya, dönerin Türkiye’ye ilişkin bir yemek olmadığını tez etti.
Zaten her yemeğimizde ismi geçen Yunanistan da olmazsa olmaz! Taco ekmeğine misal bir lavaşla sunulan ‘gyros’ da Yunanistan’ın döneri.
Elbette onlar da dönerin kendilerine ilişkin olduğunu sav ediyor.
Arada kimi farklar bulunsa da birebir coğrafyada misal yemeklerin tüketilmesinin epeyce olağan olduğunu belirtelim. Zati yıllar evvel hepimiz birebir ülkenin insanlarıydık, o da farklı bahis 🙂
1885’te Osmanlı’da çekilen birinci döner fotoğrafı ise dönerin mucidinin kim olduğunu gösterir nitelikte!
Dönerin tarihinin, aslında Selçuklu periyoduna kadar uzandığı düşünülüyor. Elimizdeki birinci ispat, Evliya Çelebi’nin 1660’larda Kırım ziyareti sırasında anlattığı tanım.
Evliya Çelebi, etlerin üst üste konulup ateş üzerinde yatay olarak pişirildiğinden bahsetmiş ve bu yemeğin lezzetini övmeden geçmemişti.
Yukarıda görmüş olduğunuz fotoğraf ise dönerin birinci fotoğrafı olarak kabul ediliyor.
Bugünkü döner makinesinin mucidinin ise Takiyüddin Muhammed ibn Ma’ruf er-Raşıd olduğu söyleniyor.
Bugün İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi’nde sergilenen bu makine, döner makinesinin birinci örneği.
Günümüze biraz daha yaklaşalım: 1980’ler ve 90’lar.
1980 yılında artık başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin birçok noktasında döner üretim tesisleri kurulmaya başlandı. Dönerin Türkiye’de yayılması hiç de güç olmadı. Akabinde da yurt dışı kapıları açıldı.
1908 yılına ilişkin, dönerin birinci renkli fotoğrafı!
Yunanistan’ı ve Almanya’yı ikna eder miyiz dersiniz? 🙂